[Hasan Akçay]

iddet eş-şuhûr... isné aşere şehr
dolunaylarin süresi 12 dolunaydir

Burada önemli üç kavram var
demistim:

süre,
sayi,
dizi.

"Dolunaylarin dizisi"ne bagli,
olmazsa olmaz
bi kavram daha var:

uzunluk

Dolunaylarin dizisi 12 dolunay uzunlugundadir,
12'den az olmaz; örnegin 11 dolunay 1 dizi etmez.
Gökteki aylari sayin, 11 ay diye bisey yok.

Daha iyi anlatabilmem için
bi benzetme yapabilir miyim:

Zaman
kaygan bi yatakta sürekli akan
bi zincir olsun.

Zincirin her bir halkasi
24 saattir yani gün;
halkalarin 29.5 tanesi 1 ay (şehr).

Aylar farkli renklerdedir.

Şehru ramazân: kirmizi
Zilhicce: mavi
Zilkade: beyaz
Receb: yeşil
...

Yatagin kenarina
aralarinda 365 gün bulunan
işaretler konmus.

29.5 halkadan olusan semavi aylar
kendilerine özgü renkleriyle
bu işaretlerin önünden geçiyor.

365 gün "dolunaylarin süresi"dir, degismez;
bir süredeki 12 ya da 13 tane 29.5 gün dolunaylarin sayisidir, degisir;
halkalarin 354 ya da 384.5 tanesi ise uzunluk...onlar da degisiyor.

Dolunaylardan YIL olmaz derken
buna dikkat çekmeye çalistim.

Dolunaylardan YIL olmaz
çünkü 12'sinin uzunlugu baskadir,
13'ünün uzunlugu baska.

YIL ise
uzunlukça sabit
olmak zorunda.

YILI yil yapan da
bazan 12 bazan 13 dolunaydan olusan uzunlugu yil yapmayan da
odur.

Kamerî yili üretmek için dolunaylari 12 ile SINIRLAYIP anilan uzunlugu sabitlerseniz
bu kez de günesten koparirsiniz onu, dolayisiyla zamandan. Çünkü zaman günestir.

"Muhammed nebi hangi mevsimde dogdu?" sorusuna
kamerî yil ucubesinin verececegi cevap o yüzden yoktur.

Tarihte kamerî yili kullanmak için yola çikanlar
onu hep şemsî yila uyarlamak zorunda o yüzden kalmislar
ve gide gide sonunda şemsî yila varmislar:
kamerî-şemsî (lunisolar) takvimin esas aldigi YIL 365 gün olup çikmis.

Hz Peygamber sagken Arablarin kullandigi yil 365 günlük bu yil idi*
354 günlük Kamerî yil ucubesi Allah'in elçisi ahrete göçtükten sonra uydurulmus
ve Hicrî takvime musallat edilmis.

___________________________

* Bkz Kevser Başar
CAHiLiYE DÖNEMiNDE NESî UYGULAMASI VE TAKViM