[dost1]

(5) Zeyneb bint Cahş (öl: 20 h.)

Hz. Peygamber’in halası Umeyme bint Abdilmuttalib’in kızı olan Zeyneb, evlilik konusunda fikir sorunca, Hz. Peygamber ona, azatlı kölesi (mevlâ) ve evlatlık edindiği Zeyd b. Hârise ile evlenmesini tavsiye eder [249].
İnsanların köle ve hür diye ikiye ayrılıp, kölelerin toplumda aşağılanıp horlanmasına karşı çıkan Hz. Peygamber, her fırsatta seviyelerini yükselterek onları hür insanlarla eşit yapmaya çalışır.
Azatlı köle Zeyd, hür ve ileri gelen bir aileden olan Zeyneb’le evlenir, fakat bu evlilik iyi yürümez. Zeyd, Hz.Peygamber’e gelerek Zeyneb’le geçinemediklerini söyler. Bunun üzerine Hz. Peygamber ona: “Allah’tan kork. Hanımını boşama...” [250] der. Muhtemelen bu geçimsizliğin sebeplerini iyice öğrenmek için Hz. Peygamber, Zeyd’in evine gider, fakat Zeyd evde bulunmadığı veya Zeyneb uygun durumda olmadığı için içeri girmez ve geri dönerken “Kalbleri bir halden diğer bir hale çeviren Allah ne yücedir” der [251]. Acaba Hz. Peygamber, bu sözlerle şunu mu kastetmektedir? Bu kadar güzel ve soylu bir kadınla Zeyd neden geçinemez? Zeyd’in ondan bu kadar nefret etmesi, ancak onun kalbini Allah’ın, bir halden başka bir hale çevirmesiyle mümkün olabilir.
İddetini bekledikten sonra beşinci hicrî yılda Hz. Peygamber’in Zeyneb’le evlenmesini emreden ayet nazil olur. Arap örf ve adetine göre bir kimsenin, evlatlığının dul kalan eşi ile evlenmesi yasaktır. Hz. Peygamber’in Zeyneb’le evlenmesi bu yasağı fiilî olarak ortadan kaldırır [252]. Bu sebeple “Muhammed oğlunun karısı ile evlendi” diyenler bulunduğu ve “Muhammed, sizlerden hiç birinizin babası değildir...” [253] ayetinin bu konuda nazil olduğu rivayet edilmektedir [254].
Muhtemelen Hz.Peygamber, çıkan bu dedikoduları önceden tahmin ettiği için bu evliliği istemediği anlaşılmaktadır. Ancak vahiy gelince artık yapacak bir şey yoktur.
Bu evlilikle ilgili rivayetler, genelde bu konu etrafında dolaşır. Biz olayın başka bir boyutuna değinmek istiyoruz. Zeyneb bint Cahş’ın mensup olduğu aile [255], Ebu Süfyan b. Harb ailesinin antlaşmalısı(Halîf) idi. [256] Yukarıda da işaret edildiği üzere Hz.Peygamber, Mekke reisi olan Ebu Süfyan’la yakınlık kurmak için onun kızı olan Ummu Habibe ile evlenmişti. Hz.Peygamber, Zeyneb bint Cahş’la evlenmek suretiyle ikinci bir adım daha atmış oldu.

Hz.Peygamber’in, Kureyşli kadınlarla yaptığı bu evlilikler, gerekli yakınlaşmayı sağladı. Diğer gelişmelerle birlikte bu evlilikler de müslümanlarla Kureyş arasındaki buzları eritti ve Hz.Peygamber, hicretin altıncı yılında Hudeybiye’de Kureyş’le on yıllık bir barış antlaşması yapmayı başardı. Bu İslam’ın önündeki engellerin kalkmasına çok olumlu katkılar sağladı.

[248] Mustafa Fayda, Allah’ın Kılıcı Halit b. Velid, İstanbul 1990, s.120
[249] Ebû Nuaym, Hilyetu’l-Evliyâ, II, 52.
[250] el-Ahzâb, (33), 37.
[251] İbn Sa’d, et-Tabakât, VIII, 101.
[252] el-Ahzâb, (33), 36-40.
[253] el-Ahzâb, (33), 40.
[254] İbn Sa’d, a.g.e., III, 42-43, VIII, 114.
[255] Zeyneb, Hz.Peygamber’in halası Ümeyme bint Abdilmuttalib’in kızıdır. Zeynebin babası Cahş, Huzeyme kabilesine mensuptur. Bkz.İbn Sa’d, et-Tabakat, VIII,101.
[256] İbn Sa’d, et-Tabakat, VIII,45-46.