“İnsan, kendi programını (hevasını) Allah’ın programına (hamd’e) karıştırdığında şirk doğar.”
Bu ifade, tevhid ile şirk arasındaki farkı derin ve ontolojik bir düzeyde tanımlar.*
---
🧭 1. Hamd: İlahi Program ve Yaratılış Yasası
Kur’an’a göre hamd sadece “övmek” değildir.
Hamd, her şeyin:
Varlık sebebi,
İşlevsel amacı,
Kendisine yüklenmiş görev,
ve bu görevle Allah’a yönelmesi (fıtrî bağlılık)
demektir.
> "Elhamdu lillahi Rabbi’l-âlemîn"
“Hamd, âlemlerin Rabbi Allah’a aittir.” (Fâtiha 1:2)
→ Yani program, düzen, yasa, amaç... hepsi O'na aittir.
---
🧠 2. Hevâ: Kendi Programını Koymak
Kur’an'da hevâ, insanın arzularını mutlaklaştırması, yani kendini yasa koyucu ve yol gösterici hale getirmesi olarak betimlenir.
> أَفَرَأَيْتَ مَنِ ٱتَّخَذَ إِلَـٰهَهُۥ هَوَىٰهُ
“Hevâsını tanrı edineni gördün mü?” (Câsiye 45:23)
Bu, şu anlama gelir:
İnsan, Allah’ın “hamdine” göre değil,
Kendi “beğenisine”, “çıkarına” ve “tasarımına” göre bir yaşam programı oluşturduğunda,
→ kendisini Allah yerine koymuş olur.
Ve işte bu, Kur’an’ın tanımına göre şirktir.
---
⚖️ 3. Şirk: Yetki Karışmasıdır
Kur’an’da şirk, sadece putlara tapmak değil, yetki karışmasıdır.
> "Lehü’l-hamd" → Hamd yalnızca Allah’a aittir.
Ama insan, “Ben de belirleyiciyim, benim de hükmüm geçerli” dediğinde:
→ Allah’a ait olan “program” alanına müdahale eder.
→ İlahi programa alternatif program koyar.
Bu şirk, doğrudan ontolojik bir isyandır.
---
🌌 4. Tesbih Eden Evren - Heva ile Karıştığında Bozulur
Kur’an’da doğa, gökler, taşlar, kuşlar ve hatta dağlar bile hamd ile tesbih eder.
> “Göklerde ve yerde olanlar O’nu hamdiyle tesbih ederler…” (İsrâ 44)
Ancak insan, hevasıyla bu düzene müdahale ettiğinde:
Doğa bozulur,
Ahlak yozlaşır,
Fıtratın dengesi kaybolur.
Kur’an’ın tabiriyle:
> "Fesâd" (bozgunculuk) ortaya çıkar.
"Yerde bozgunculuk yapmayın" uyarısı (Bakara 11) da bu bağlamdadır.
---
🔁 5. Çözüm: Hamde Dönüş = Tevhide Dönüş
O halde çözüm, Allah’ın hamdine (programına) teslim olmak, yani:
Fıtrata uygun yaşamak,
İlahi yasaya tâbi olmak,
Hevayı ilahlaştırmamak,
Allah dışında hiçbir kaynaktan mutlak doğru türetmemek.
İşte bu, tevhidin kendisidir.
---
📌 Sonuç Cümlesi (Manifesto gibi):
> Tesbih, Allah’a ait programa itaat etmektir.
Hamd, o programın bilinçle onaylanmasıdır.
Hevâ, kendi programını icat etmektir.
Şirk, hevâyı hamde ortak etmektir.
Tevhid, hamdi yalnızca Allah’a tahsis etmektir.
https://dersvekuran.blogspot.com/202...im-yazyor.html