Yukarıda değindiğimiz "fidye" kavramı, "ekonomik" bir kavramdı. Şimdi yazacaklarım ise "sosyal fidye" kavramı olup, farkını fark edelim.
Biliyoruz ki Müslümanlar arasındaki ekonomik eşitlik "mizanda vezin" prensibine göre sağlanır. Kabaca anlatımı şudur: Terazinin kefelerinden birine bir Müslümanın o andaki olması gereken ağırlığını= ekonomik gücünü belirleyen bir ağırlık taşı koyarsınız ve o ağırlıktaki ölçüye göre belirlenecek değeri İslam'ın hüküm sürdüğü yerlerdeki bütün Müslümanlara sağlar, bütün Müslümanların aynı ekonomik ve sosyal imkanları elde etmesini sağlarsınız. Diğer bir anlatımla, Bütün Müslümanları, altlarından boru ile birbirlerine bağlı birer su bidonu gibi tahayyül edin. Bidonlardan birinden biraz su aldığınızda su seviyesi , yalnızca su alınan bidonda değil, bütün bidonlarda birden eşit olarak eksilir. Eğer su katarsanız her bidon aynı eşit seviyede yükselir. İşte "mizanda vezin" denilen ekonomik eşitlik bu.
Şimdi yazacaklarım ise " sosyal eşitlik". Onu da kabaca şöyle tarif edeyim. Bakara-184. ayette, düşmana karşı savaşta namüsait şartlar içinde bulunsan bile bulunduğun şeraiti/ ekonomik ve sosyal durumu düşünmeden korunmak ve düşmanı püskürtmek, alt etmek için derhal karşı koyacaksın, atılacaksın. Şartlar namüsait olsa bile..... Mükafatı Allah katında. Durumu namüsait olan bu kişinin durumu, daha iyi olanlarla aynı seviyeye gelmesi için o fazlalıklı Müslüman kişilerden alacağı doğmakta, fazlalıklı kişiler de eşitlenmek için o fazlalığı derhal vermek/bölüşmek mecburiyetindedir. İşte bu fazlalık, fazlalıklı kişide diğerine göre haksız bir artı olup bu artıdan eksiklikleri olanın bir alacağı doğmaktadır. Ayette anlatılan "fidye" budur. Yani:
Müslümanın diğer Müslümana yalnız tehlikede değil, yaşamın her anında eşitleninceye kadar yardım mükellefiyeti.
Savaş filmlerinde gördünüz , cephenin çöken tarafına diğer birliklerden veya aynı birliğin diğer bölümlerinde can-asker, silah, cephane takviyesi yapılır. Onun gibi.
Bir de şurada:
http://www.hanifler.com/showthread.php?t=2896&page=5 bir fidye vardır ki bu da Bakara 196. ayete göre kişinin fıtratını değiştiren, İslama aykırı düşünce ve eylemler olup bunlardan kurtulunması, bunların rızaen terk edilmesi de fidyedir.
Maalesef, kollektivist bir ekonomik ve sosyal yapı ve bu yapıya uygun bir düşünce sistemi getiren İslam felsefesini, kapitalist zihniyette olduğumuzdan/olaya kapitalist ölçülerden baktığımızdan kavrayamıyor ve diyoruz ki: Adam hem oruç tutacak bir de kendisine vazife olarak verilmiş orucu tuttuğu için/vazifesini yaptığı için bir de fidye/para verecek, olmaz böyle şey" diyerek kendi mantığı içerisinde bir çözüm getirerek maalesef ayeti tahrif edecek, hem kendi hem de kendisini takip edenler hataya düşecek.
Kapitalist sistem: İşçisin sen işçi kal.
Kollektivist sistem: Hepimiz birimiz, birimiz hepimiz için.
Saygılarımla.
Galip Yetkin.