Kur’an’da miras payları ✂️

[pramid]

Kur’an’da miras payları ✂️

✂️ Kur’an’da miras payları*


Kur’an’da miras payları ve kavvâmlık (erkeğin sorumluluğu) konuları genellikle Nisa Suresi ekseninde ele alınır. Bu iki konu bazen yanlış biçimde kadının değersizleştirilmesi veya erkeğe üstünlük tanınması gibi yorumlara neden olmuştur. Ancak Kur’an bağlamında dikkatli bir tahlille bu meseleler adalet, sorumluluk ve hak çerçevesinde yeniden anlaşılabilir. Aşağıda iki başlığı ayrı ayrı ele alıp sonra aralarındaki ilişkiyi değerlendireceğim:



---


1. Miras Payları: Nisa 4:11-12, 176


Temel Ayet:


> “Allah, çocuklarınız hakkında size şunu emreder: Erkeğe, iki dişi payı kadar. …” (Nisa 4:11)




Kur’an’da miras payları sabit oranlarla belirlenmiş gibi görünse de aslında durumsal bir adalet gözetilir:


Baba sağsa, anne sağsa, çocuk sayısı ve cinsiyeti farklıysa oranlar değişir.


Kız tek başınaysa, yarım alır (4:11); iki veya daha fazlaysa iki-üçte iki alır.


Anne, çocuk yoksa üçte bir alır; çocuk varsa altıda bir.


Karı-koca arasında miras paylaşımı da, çocuk olup olmamasına göre değişir (4:12).



Neden erkek iki pay alıyor?


Bu oran, "değer" değil, "yükümlülük" temelli bir yaklaşımdır. Kur’an’daki “kavvâm” kavramı bu bağlamda açıklayıcıdır.



---


2. Kavvâm Kavramı: Nisa 4:34


> “Erkekler, kadınlar üzerine kavvâm’dırlar; çünkü Allah bir kısmını diğerinden üstün kılmıştır ve mallarından harcama yaparlar…”




Kavvâm ne demektir?


Kıyam kökünden gelir: ayakta tutmak, gözetmek, sorumluluk üstlenmek.


Erkeğe, ailesini ekonomik ve sosyal olarak ayakta tutma sorumluluğu verilir.


Ayetteki "bazılarını bazılarından üstün kılma", genel bir değer yargısı değil, belirli bir görevde işlevsel bir farklılık anlamındadır.


Ayet "erkekler kadınlardan üstündür" demez; "Allah bazılarını bazılarına göre farklı sorumluluklarla donatmıştır" der.



Yani erkekler, ailede harcama yükümlüsü olarak maddi sorumluluğu taşır. Bu da mirasta erkeğe fazladan pay verilmesini açıklayan sosyo-ekonomik temeli oluşturur.



---


3. İlişkilendirme: Miras ve Kavvâmiyet


Kur’an’ın mantığında bu iki konu birbirine bağlı bir adalet sistemi oluşturur:


Konu Kadın Erkek


Miras Payı 1 pay (örneğin 1/3) 2 pay (örneğin 2/3)

Harcama Yükümlülüğü Kendi malı üzerinde tam tasarruf Kadının nafakasını ve evin giderlerini karşılamakla yükümlü

Aile Reisi Rolü Yönetim değil, iç işlerde merkezî rol Kavvâm: Sorumluluk ve dışa karşı temsil



> Yani Kur’an, kadını mağdur etmez; aksine ekonomik özgürlüğünü koruyarak sorumluluk yüklemeden hak verir.





---


4. Çağdaş Okumaya Açıklık


Kur’an’da kavvâmiyet ve miras oranları toplumsal rollerin ve yükümlülüklerin bir fonksiyonu olarak belirlenmiştir. Eğer toplumda kadın-erkek rollerinde ciddi dönüşümler yaşanırsa (örneğin kadın da çalışır, erkek de evde kalırsa), bu durumda miras oranlarında yeniden değerlendirme yapılabilir mi?


Kur’an’daki oranların bağlamı göz önüne alındığında hikmete ve maslahat esasına dayalı bir içtihat alanı açılabilir. Ancak bu Kur’an’ın açık hükümlerine aykırı değil, onların hikmetini gözeten bir yorumla mümkündür.



---


Sonuç:


Miras oranları, erkek ve kadının ekonomik sorumluluklarıyla ilişkilidir.


Kavvâmiyet, üstünlük değil, sorumluluk anlamına gelir.


Kur’an, kadına ekonomik özgürlük verirken erkeğe yükümlülük yükler.


Bugünün toplumsal yapısı Kur’an’ın ruhuna aykırı değilse, miras adaleti bağlam temelli yorumla korunabilir.

https://dersvekuran.blogspot.com/202...ri_44.html?m=1