Namaz

[elmuh]

Selam Eren Kardeşim,

Bugün bir Arap ülkesine gitseniz ve namaz kılsanız, bir arap sizin ibadetinize ne ad verir di ? Salat olduğunu söyler değil mi ? Bu örneği neden verdim, bazı kişiler Kuran'da salat yazıyor biz niye namaz diyoruz böylelikle anlamını değiştiriyoruz iddiasındalar. Oysa yaptığımız aynı ibadeti farklı bir şekilde adlandırmaktır.

Bugünlerde forumlardan izlediğim kadarı ile, salat kavramı ile ilgili olarak "salat vahye uygun yaşamaktır", "salat Kur'an dersidir" diyen gurup mensupları sözlüklerde hiç olmamış bu anlamları sanki bu anlamlara sahiplermiş gibi lanse ederek yeni bir vocabulary yaratma çabasındalar. Geçe geçe yol olur zihniyetiyle insanları kendi iddiaları olan bu yeni kavramlara alıştırarak taraftar toplama gayreti içindeler. Sadece "salat" değil, namaz ibadetini reddetmek adına ilintili olan tüm kavramları da başka anlamlardaki cümleler içine yerleştirerek, asli kullanımları ile mecazi kullanımlarını karıştırarak kafaları karıştırma peşine düşmüşlerdir. Bu oyuna gelmemeli, kelimelerin yerinden kaydırılmasına yönelik bu tür faaliyetlere karşı uyanık olmalıyız.

Salat namaz değildir diyenlerin ortaya sürdükleri kanıtlar Kuran'ı anlamamaktan başlıyor. Bugün elimizde tuttuğumuz Kuran'a, bugünkü anladığımız anlamda bir kitap gözüyle bakılmakta. Oysa vahiy bir hitaptır, kitap nedir bilmez ümmi bir topluma, sözlü kültüre sahip bir topluma hitap etmektedir. 23 senelik bir sürecin içinde, durumun gerektirdiği bir şekilde Allahın seslenişidir. Yani bugünkü anladığımız anlamda giriş-gelişme-sonuç şeklinde tasarlanıp basılmış bir kitap değildir. Elimizdeki mushaf bu vahyin, seslenişin kağıda geçirilmiş halidir. Vahyin bir hitap olduğunu gösteren çok sayıda ayeti Kuran'da görmek mümkündür. Hatta Kuran hakkında ilk kitap tanımlamasının, iniş sırası ile bakıldığında 38. Sure olan Sad suresi 29. ayet'te olduğunu görürüz. Kurandaki kitap kelimesinin ise genelde bizim bugün anladığımızdan daha geniş anlamda "bilgi kaynağı" olarak kullanıldığı malumdur.

Sözün anlamı bulunduğu ortam ile bağlantılı olarak oluşur. Sözün muhatapları sözdeki anlamı o anda kendisinde mevcut olan bilgiyle ilintili olarak çözer, anlar. Ancak bu söz kağıda geçirilise ve bu söz ortam hakkında bilgisi olmayan biri tarafından okunduğunda anlamı bulmak zorlaşır hatta bazı zamanlar imkansızlaşır. Namaz inkarcıları sözlü dilin bu özelliğini gözardı ederek salat tarif edilmemiştir o halde yoktur mantığı ile salat kelimesine farklı anlamlar giydirme çabasındalar. Bu tuzağa düşülmemesi gerekiyor. Elbette salatın farklı anlamlarda kullanımını gözardı edemeyiz ama, namaz anlamında kullanıldığı yerlerde namazı silme çabasına yönelik dil kullanımı oluşturma çabalarına karşı uyanık olunmalı.

İleriye sürdükleri iddiaların hemen hepsi, sözlü kültür, sözlü dil özelliklerini, müteşabihat sanatını anlamamazlıktan gelmeye, hatta muhkem ayetleri hiçbir gerekçe olmadan sırf kendi fikirlerine uydurmak için müteşabih olarak yorumlamaya dayanmaktadır.

Sözlü kültürün en büyük özelliklerinden biri, sözlü kültürün rituellere dayanmasıdır. Soyut düşünce eğitim ile, tefekkür ile ağırlıklı olarak yazılı kültür temelinde oluşurken, sözlü kültür toplumları için düşünce tarzı somuttur. Onun için önemli olan gündelik hayatın içinde yer etmiş, pratiği olan kavramlar önemlidir. Onun için Allaha ibadetin göstergesi soyut olarak vahye bağlılık düşüncesi değil somut olan salat/namaz dır, kıyamdır, rüku dur, secde dir. Vahyin bu konudaki hitaplarına bu anlayışla bakılırsa daha iyi anlaşıldığını görebiliriz.

Muhabbetle.