Yıldırım Nedir?

[merdem]

Yıldırım Nedir?





Yıldırım negatif yüklü bulut ile pozitif yüklü yer arasındaki oluşan devasa bir elektrik atlamasıdır. Atlama yerden buluta doğru olur. Bazen de bunun tam tersi olabilmektedir.

Yıldırım Nasıl Oluşur?

Genellikle bulutların yere bakan kısmı eksi yükle yüklü olur. Buluttan düşen damlalar, düşüş esnasında pozitif yükle yüklenmeye başlarlar, bu damlalar yere düşerek yeryüzündeki pozitif gerilimi artırırlar, gerilim inanılmaz boyutlara geldiğinde, negatif yüklü bulut ile pozitif yüklü yeryüzü arasında elektrik atlaması oluşur. Atlama yerden buluta doğru gerçekleşir. Bazı durumlarda da tam tersi olmaktadır. Artı yükle yüklenmiş buluttan düşen damlalar eksi yüklü yer ile buluşurlar, gerilimin aşırı artması durumunda, elektrik atlaması, yani yıldırım olur. Atlama buluttan yere doğru olur.

Pozitif yükün en yoğun olduğu noktadan çıkan yıldırım, negatif yüke doğru giderken genişleyerek çeşitli yönlere dağılır. Bu durum yıldırımın yukarıdan aşağıya düşüyormuş gibi gözükmesine neden olur.

Yıldırımın Düştüğü Mesafe Belirlenebilir!

Yıldırım düşen yerin mesafesinin sesle belirlenmesi mümkündür. Ses saniyede 340 metre, yaklaşık olarak da 3 saniyede de 1 km yol gitmektedir. Aşağıdaki yöntem ile mesafeyi belirlenebilir.

Örnek olarak; havada bir şimşek veya yıldırım parlaması görüldüğü andan itibaren saniye tutulur, 1,2,3,4,5,… 12. saniyede gökgürültüsü duyuldu, 12/3=4 km uzağa düştüğü hesaplanır.

Yıldırım olayında dikkat çekenler:
Yıldırım yerden buluta doğru veya buluttan yere doğru oluşabilir.
Yıldırım düşüşü 1 saniye kadar sürmektedir.
Yıldırımın hızı 140.000 km/h üzerine çıkmaktadır.
Yıldırımının düştüğü yerde elektrik boşalmasının sebep olduğu yüksek ısı ile ağaçlar yanabilir, kayalar eriyebilir ve insanlar ölebilir.
Paratoner (yıldırım savar) yıldırım düşmesini önlemez. Sadece zararı en aza indirir.

Yıldırımdan Nasıl Korunmalı?

Yıldırım oluşmasında meteorolojik şartların yanı sıra yer yüzeyinin durumu da çok önemlidir. Yüksek binalar, ağaçlar ve metalik eşyalar gibi iyonlaştırıcı malzemeler yıldırım oluşumu için uygun koşullar hazırlarlar. Can ve mal kaybını en aza indirebilmek için aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınmalıdır:

Yüksek bina ve yapılarda (minare gibi) paratoner (yıldırımsavar) kullanılmalı.
Yıldırım riski olan havalarda ağaç, bayrak ve telefon direkleri gibi yüksek objelerden uzak durulmalı.
Metalik eşyalardan uzak durulmalı ancak otomobillerin lastikleri yalıtkan olduğu için otomobil içleri güvenli yerlerdir.
Açık arazide iseniz yere çömelerek oturun, kesinlikle yere yatmayın.
Su üzerinde iseniz derhal karaya çıkmaya çalışın.
Şemsiye gibi sivri metal içeren eşyaları kullanmayın.
Açık arazide gruplar halinde durulmamalı.
Elektrikli eşyaları fişlerinden çekin mümkün olduğunca kullanmayın.

http://www.makaleler.com/genel-kultu...nasil-olur.htm bir de buradan

Gökyüzünde yılda 3 milyar şimşek veya yıldırım oluşmaktadır. Bir değişle yılın herhangi bir zamanında dünyanın üstünde 2 bin yıldırım bulutu vardır ve dünyamıza her saniyede 100 yıldırım düşmektedir. Güçlü bir fırtına, Hiroşima'ya atılan atom bombasından 100 kat daha fazla enerji açığa çıkarmaktadır. Kim bilir? Belki bir gün gelecek yıldırımları da enerji kaynağı olarak kullanmayı öğranaceğiz.

Bu gök olayı insanlığın ilk tarihlerinden itibaren ilahi bir işaret olarak görülmüştür. Yıldırım düşmesi insanlar için tehlikeli olmasın rağmen insan yaşamına faydası da vardır. Yıldırımlar yeryüzündeki bitkiler için faydalı maddeler olan nitratlar ve oksijenin de yeryüzüne inmesine neden olurlar.

Her şey güneş ışıkları ile yeryüzünde ısınan havanın yükselmesi ile başlıyor. Tabii içinde buharlaşan suyu da yukarı taşıyarak. Bu yükselen hava yaklaşık 2-3 kilometreye ulaşınca havanın soğuk katmanlarına rast geliyor. Soğuk havalarda nefes verince nefesimiz nasıl buharlaşıyorsa aynen o şekilde buharlaşıyor ve gördüğümüz bulutu oluşturuyor. Bu bulutlar daha sonra hava akımları ile 20 bin metreye kadar tırmanabiliyorlar.Aslı tam bilinmemesine rağmen bulutların bu yükselişleri sırasında içlerinde oluşan buz kristallerinin birbirlerine sürtünerek bir statik elektrik enerjisi açığa çıkardıkları öne sürülüyor. Bu elektrik enerjisi bulutların üst katmanlarında pozitif (+), alt katmanlarında ise negatif (-) yüklü olarak birikiyor. Bulutun içindeki yük havayı iyonize edecek güce ulaştığında şimşek oluşuyor.

Yağmur bulutlarının alt yüzeylerindeki büyük negatif yük içindeki elektronları iterek oarayı da pozitif yüklü hale getiriyor ve bu yük saniyede bin kilometre hızla toprağa iniyor, yani kısa devre yapıyor. Yıldırımın bu andaki ısısı 30 bni derece olup güneşin yüzeyindeki ısının 5 katı kadardır.

Yıldırım düşerken çok şaşırtıcı bir şey oluyor. Yerden de buluta doğru bir boşalma oluyor. Yerden 100 metre yükseklikte bu iki akım birleşiyor ve iletkenliği çok fazla olan bir koridor oluşuyor. İşte bundan sonra yıldırımı hiçbir şey durduramaz, pozitif yük hızla buluta doğru onu nötr hale getirmek için yükselir. İşte yıldırımın havadan yere mi, yoksa yeren havaya mı oluştuğunu yaratan soru bu.

Bu koridordan yerden göğe doğru neredeyse ışık hızının üçte biri hızla yükselen akım yıldırımın göze gelen şiddetli ışığını da yaratır. Ardından yine yukarıdan yere iner ve iki taraf arasındaki potansiyel farkı sıfırlanana kadar bu olay 10-12 kez tekrarlanabilir.


Yıldırım Çarpması Ölümü Düşündürüyor

Her yıl yüzlerce insanın yaşamını yitirmesine neden olan yıldırım çarpmasından sağ kalan insanların deneyimleri, ölümü hatırlatırken insanın Allahın karşısındaki acizliğini de gözler önüne seriyor.

Bir kişiye yıldırım çarpması olasılığı 700.000de birdir ancak bu olasılığı ve yıldırımın etkilerini azımsamamak gerekir. Yıldırım çarpan insanların kendi ifadelerine göre; elektrik akımı giysilerin fermuarlarını veya düğmelerini patlatabilmekte, oluşan akımla insanlar yere düşerek baygınlık geçirebilmektedirler. Yıldırım çarpması sonucunda hastanelerin yoğun bakımlarında 1-2 ay süreyle tedavi gören bu kimseler, beyinde meydana gelen hasarlar nedeniyle yürümeyi, yutmayı daha genel bir ifade ile yeniden yaşamayı öğrenmektedirler. Bu kişiler ölümü yaşamış ve dirilmiş gibi hissettiklerini ifade etmektedirler.

Kuranda Yüce Allahın Hz. Musanın kavmine yaşattığı bir yıldırım çarpmasında bu yaşananlara çok benzer bir durum haber verilmiştir. Çirkin bir cesarette bulunarak, iman etmek için Hz. Musadan Allahı apaçık görmeyi talep eden İsrailoğullarını Allah yıldırımın buna benzer etkisine maruz bırakmıştır. Ayette geçen yıldırım sizi kendinizden almıştı, ölümünüzden sonra dirilttik ifadeleriyle, yıldırım kurbanlarının kalplerinin durarak ölümlerinden sonra dirilmiş gibi olmalarına, yaşadıkları şoka, bilinç ve hafıza kayıplarına işaret ediliyor olabilir. (Şüphesiz en doğrusunu Allah bilir.) Kurandaki ilgili ayetler şöyledir:

Ve demiştiniz ki: "Ey Musa, biz Allah'ı apaçık görünceye kadar sana inanmayız." Bunun üzerine yıldırım sizi (kendinizden) almıştı. Ve siz bakıp duruyordunuz. Sonra şükredesiniz diye, sizi ölümünüzden sonra dirilttik. (Bakara Suresi, 55-56)