Sâffât sûresi

[dost1]

MEKKE DÖNEMİ

Necm: 205

^1-5O saflar hâlinde dizilen/dizen, sonra da haykırıp sürükleyen, haykırıp sürükledikten sonra da öğüt okuyan Kur’ân âyetleri kanıttır ki sizin İlâhınız kesinlikle Bir Tek'tir. O, göklerin, yerin ve
aralarındakilerin Rabbidir. Doğuların da Rabbidir.
(56/37, Sâffât/1-5)


Necm: 206

⁶Gerçekten Biz en alt semayı bir süsle; yıldızlarla süsledik.
^7-10Kur’ân'dan, az da olsa yararlanan ve –roketle uzaya çıkanlar hariç– sürekli gayret içinde olan, herkesçe dışlanan ve Kur’ân'a kulak vermeyen tüm düşünce yetilerinden koruduk; bunlar uzayda işe yaramaz, faaliyet
gösteremez.²³⁵
(56/37, Sâffât/6-10]


Necm: 207

¹¹Şimdi onlara sor: “Oluşturuluşça kendileri mi daha çetin, yoksa Bizim oluşturduğumuz kimseler mi?” Şüphesiz Biz onları cıvık-yapışkan bir çamurdan oluşturduk.
¹²Aslında sen hayret ettin, onlar ise eğleniyorlar. ¹³Kendilerine öğüt verildiği zaman öğüt kabul etmiyorlar. ¹⁴Ve bir âyet gördükleri zaman eğlenceye alıyorlar.
^15-17Ve onlar: “Bu apaçık büyüden başka bir şey değildir. Öldüğümüz ve toprak, kemik olduğumuz zaman mı, gerçekten mi biz tekrar dirilecekmişiz? Önceki atalarımız da mı?” diyorlar.
¹⁸De ki: “Evet, siz de çok aşağılanmış olarak diriltileceksiniz...”
(56/37, Sâffât/11-18)


Necm: 208

^19,20Artık o zorlu bir haykırıştan ibarettir. Bir de bakmışsın ki, onlar karşıda duruverirler. Ve “Eyvah bizlere! İşte bu, Din Günü'dür!” derler.
–“²¹İşte bu, sizin yalanlamakta olduğunuz Ayırma Günü'dür!”–
^22,23Toplayın o şirk koşarak yanlış; kendi zararlarına iş yapanları, eşlerini ve Allah'ın astlarından tapmış oldukları şeyleri. Sonra da onları cehennemin yoluna kılavuzlayın. ^24,25Ve durdurun onları, şüphesiz onlar sorguya çekilecekler: “Ne oldu sizlere de yardımlaşmıyorsunuz?”
²⁶Aksine, bugün onlar teslim olmuşlardır.
²⁷Ve onların bazısı bazısına dönmüş/ yüzyüze gelmiş, soruşuyorlar/ birbirlerini sorumlu tutuyorlar.
²⁸Onlar: “Şüphesiz siz bize sağ elden/hak yoldan/iyi konumdan/güçten-kuvvetten gelir dururdunuz” derler.
^29-32Diğerleri derler ki: “Tam tersine, siz mü’minler olmamıştınız. Bizim size karşı bir gücümüz de yoktu. Tam tersi siz azmış bir toplumdunuz. Onun için üzerimize Rabbimizin Söz'ü²³⁶
hak oldu. Şüphesiz biz tadıcılarız. Sonra biz, sizi kışkırttık. Çünkü biz kışkırtıcılar idik.”
³³Şu hâlde şüphesiz onlar, o gün azapta ortaktırlar.
³⁴Şüphesiz Biz, günahkârlara böyle yaparız.
^35,36Şüphesiz onlar, kendilerine: “Allah'tan başka ilâh diye bir şey yoktur” denildiği zaman büyüklük taslıyorlar ve “Şüphesiz biz, gizli güçlerce desteklenen/ deli bir şair için ilâhlarımızı bırakır mıyız?” diyorlar.
³⁷Tam tersi o, hak ile geldi ve bütün peygamberleri doğruladı.
***
^38,39Şüphesiz siz, o acı azabı tadacaksınız ve sadece yaptığınız amellerinizle cezalandırılacaksınız.
⁴⁰Allah'ın arıtılmış kulları bunun dışındadır.
^41-49İşte Allah'ın arıtılmış kulları, kendileri için belli bir rızık/meyveler olanlardır. Bol nimet cennetlerinde karşılıklı olarak tahtlar üzerinde ikram görenlerdir. İçenlere lezzet veren, pınardan doldurulmuş, kendisinde zararlı bir yön olmayan, sarhoşluk da vermeyen bembeyaz bir kadehle onların etrafında dolaşılır. Yanlarında da gözlerini kendilerine dikmiş iri gözlüler vardır. Korunmuş yumurta gibidir onlar.
⁵⁰Sonra da bazısı bazısına dönüp birbirlerine sorarlar.
^51-53Onlardan bir sözcü der ki: “Şüphesiz benim ‘Sen gerçekten, kesinlikle doğrulayanlardan mısın? Öldüğümüz ve toprak, kemik olduğumuz zaman mı, gerçekten mi biz karşılık göreceğiz?’ diyen bir yaşıtım/yakın arkadaşım vardı.”
⁵⁴Dedi ki: “Siz onu tanıyan, bilen biri misiniz?”
⁵⁵Derken kendisi onu tanıdı da onu cehennemin ta ortasında gördü.
^56-59Dedi ki: “Allah'a yemin ederim ki doğrusu sen az daha beni değişime/yıkıma uğratacaktın. Rabbimin nimeti olmasaydı, kesinlikle ben de bu hazır bulundurulanlardan olacaktım. Peki, nasılmış bak! Biz ilk ölümümüzden başka bir daha ölmeyecek miymişiz; bir daha diriltilmeyecekmiş miyiz? Biz, azaba uğratılmayacak mıymışız?”
⁶⁰Şüphesiz işte bu, büyük kurtuluşun ta kendisidir.
⁶¹Artık çalışanlar, sadece büyük kurtuluş gibisi için çalışsınlar.
(56/37, Sâffât/19- 61)


Necm: 209

⁶²İkram olarak bu mu daha hayırlı yahut zakkum ağacı mı?
⁶³Şüphesiz Biz onu şirk koşarak yanlış; kendi zararlarına iş yapanlar için bir sınav aracı yaptık.
^64,65Şüphesiz o zakkum ağacı, cehennemin dibinde çıkan bir ağaçtır. Tomurcukları boynuzlu yılanların başları gibidir.
⁶⁶İşte, kesinlikle onlar, ondan yiyecekler de karınlarını bundan dolduracaklardır. ⁶⁷Sonra şüphesiz onlar için, bunun üzerine kaynar su karışımı bir içecek vardır. ⁶⁸Sonra da şüphesiz dönecekleri yer, kesinlikle cehennemdir.
(56/37, Sâffât/62-68)


Necm: 210

⁶⁹Şüphesiz onlar, atalarını sapık kimseler olarak buldular.
⁷⁰Şimdi de kendileri onların izleri üzerinde koşturuyorlar.
⁷¹Ve andolsun ki onlardan öncekilerin çoğu sapıktı.
⁷²Andolsun Biz onların içlerinde uyarıcılar da gönderdik.
^73,74Şimdi bir bak, Allah'ın arıtılmış kulları dışındaki o uyarılanların sonu nasıl oldu?
⁷⁵Ve andolsun ki Nûh, Bize seslenip dua etmişti. –İşte Biz ne güzel cevap verenleriz!– ⁷⁶Biz de o'nu ve ailesini, yakınlarını, inananlarını o büyük sıkıntıdan kurtardık. ⁷⁷Ve o'nun neslini baki kalanların ta kendisi yaptık.
⁷⁸Ve Biz sonradan gelenler içinde on'un hakkında devamlı kalacak [hayırla anılacak, örnek alınacak] bir söz bıraktık.
–⁷⁹Âlemler içinde Nûh'a selâm olsun!–
⁸⁰Şüphesiz Biz, iyilik yapanlara işte böyle karşılık veririz.
⁸¹Şüphesiz Nûh, Bizim mü’min kullarımızdandı.
⁸²Sonra diğerlerini suda boğduk.
***
⁸³Hiç kuşkusuz İbrâhîm de Nûh'un grubundandı.
⁸⁴Hani o Rabbine selim bir kalple gelmişti.
^88-89Çünkü İbrâhîm, yıldızlara öyle bir bakış baktı ki! Sonra da ‘Şüphesiz ben sancılıyım/fikir sancısı çekiyorum’ dedi.
^85-87Hani o, babasına ve toplumuna: “Siz neye kulluk ediyorsunuz? Allah'ın astlarından birtakım uydurma ilâhları mı istiyorsunuz? Peki, âlemlerin Rabbi hakkında kanaatiniz nedir?”
demişti.^237
90Bunun üzerine babası ve toplumu, İbrâhîm'den arkalarını dönerek geri durdular/o'nunla ilişkiyi kestiler.
^91,92Sonra da o, onların ilâhlarına sokulup “Yemez misiniz/ nasiplenmez misiniz? Neyiniz var ki, konuşmuyorsunuz?” dedi. ⁹³Hemen sağ eliyle/ yemini nedeniyle bir vuruşla sokuldu.
⁹⁴Bir süre sonra, İbrâhîm'in halkı koşarak İbrâhîm'le yüz yüze geldiler.
^95,96İbrâhîm: ‘Elinizle yonttuğunuz şeylere mi tapıyorsunuz? Oysaki sizi ve yaptığınız şeyleri Allah oluşturmuştur’ dedi.
⁹⁷Onlar: “Şunun için bir duvar yapın/ ambargo uygulayın da bunu çılgınca yanan ateşin/aşırı sıkıntının içine atın!” dediler.
⁹⁸Onlar, İbrâhîm'e tuzak kurmak istediler de Biz onları aşağılıklar kılıverdik.
^99,100Ve İbrâhîm: ‘Kuşkusuz ben Rabbime gideceğim, O, bana yol gösterecek: Rabbim! Bana sâlihlerden birini lütfet!’ demişti.
¹⁰¹Bunun üzerine Biz, İbrâhîm'e yumuşak huylu bir delikanlıyı müjdeledik.
¹⁰²Sonra ne zaman ki o müjdelenen çocuk kendisiyle birlikte koşacak duruma/o'nunla birlikte iş tutacak çağa geldi, o zaman İbrâhîm: “Oğulcuğum! Şüphesiz ben, uykumda; şüphesiz kendimi seni perişan, mağdur ediyor görüyorum. Bak bakalım sen ne düşünürsün?” dedi. Oğlu: “Babacığım! Sen emrolunacağın şeyleri yap! İnşallah beni, sen yokken başıma gelecek tüm sıkıntılara, mağduriyetlere sabredenlerden bulacaksın” dedi.
^103-105Sonra ne zaman ki ikisi de İslâmlaştılar ve İbrâhîm, o'nu alnı üzere yatırdı [yüzüstü bıraktı, mağdur etti] ve Biz o'na, “Ey İbrâhîm! Sen o rüyayı kesinlikle onayladın” diye seslendik…
²³⁸ –Şüphesiz Biz, iyilik-güzellik üretenleri işte o'nun gibi karşılıklandırırız/ödüllendiririz.–
¹⁰⁶Şüphesiz oğulu yüzüstü bırakma işi, kesinlikle apaçık yıpratarak sınamadır.
¹⁰⁷Ve Biz İbrâhîm'e, perişan, mağdur edeceği çok büyük bu şey karşılığında/sebebiyle bedel/bahşiş verdik.
¹⁰⁸Ve sonradan gelenler içinde o'nun hakkında devamlı kalacak [hayırla anılacak, örnek alınacak] bir söz bıraktık.
¹⁰⁹Selâm olsun İbrâhîm'e!
¹¹⁰İşte Biz iyilik-güzellik üretenleri o'nun gibi ödüllendiririz.
¹¹¹Şüphesiz o, Bizim inanan kullarımızdandır.
¹¹²Ve Biz o'na sâlihlerden bir peygamber olarak İshâk'ı müjdeledik.
¹¹³İbrâhîm'e ve İshâk'a bereketler verdik. Her ikisinin neslinden de iyilik-güzellik üreten ile açıkça kendi nefsine haksızlık eden vardır.
***
^114,115Ve andolsun ki Biz, Mûsâ ile Hârûn'a da nimetler verdik. Ve o ikisini ve toplumlarını o büyük sıkıntıdan kurtardık.
¹¹⁶Ve Biz, onlara yardım ettik de onlar galip gelenlerin ta kendileri oldular.
¹¹⁷Ve Biz, kendilerine o apaçık gösteren Kitab'ı verdik.
¹¹⁸Ve kendilerini dosdoğru yola kılavuzladık.
¹¹⁹Ve sonrakiler içinde o ikisine bıraktık.
¹²⁰Selâm olsun, Mûsâ ve Hârûn'a!
¹²¹Şüphesiz Biz, iyilik-güzellik üretenleri böyle ödüllendiririz.
¹²²Şüphesiz o ikisi Bizim mü’min kullarımızdandır.
***
¹²³Şüphesiz İlyâs da kesinlikle gönderilen elçilerdendir.
^124-127Hani o, toplumuna: “Siz Allah'ın koruması altına girmez misiniz? Oluşturucuların en güzeli, sizin Rabbiniz ve daha önceki atalarınızın Rabbi Allah'ı bırakıp da Baal'e mi yalvarıyorsunuz?” demişti de, onlar o'nu yalanlamışlardı. Bu yüzden onlar kesinlikle hazır bulundurulacaklardır.
¹²⁸Ancak Allah'ın arıtılmış kulları müstesna.
¹²⁹Ve sonradan gelenler içinde o'nun hakkında devamlı kalacak [hayırla anılacak, örnek alınacak] bir söz bıraktık.
–¹³⁰Selâm olsun tüm İlyâs gibi olanlara!–
¹³¹Şüphesiz Biz, iyilik-güzellik üretenleri böyle ödüllendiririz.
¹³²Şüphesiz o, Bizim mü’min kullarımızdandır.
***
¹³³Şüphesiz Lût da gönderilen elçilerdendir.
^134-136Hani Biz, o'nu ve geride kalıp batanlar içinde kalan bahtsız kadın hariç ehlinin tamamını kurtarmıştık. Sonra diğerlerini değişime/yıkıma uğratmıştık.
^137,138Ve siz elbette sabahleyin ve geceleyin onların üzerine uğrayıp duruyorsunuz. Hâlâ akletmiyor musunuz?
***
¹³⁹Elbette Yûnus da gönderilen elçilerdendir.
¹⁴⁰Hani o, dolu bir gemiye doğru kaçak bir köle gibi kaçmıştı.
¹⁴¹Sonra o, ok ile kura çekişti, sonra da kanıtı iptal edilenlerden/tezi çürütülenlerden oldu.
¹⁴²Sonra o'nu “açgözlülük-bunalım” yutmuştu. O ise pişman olmuştu.
^143,144Sonra eğer, şüphesiz o, Allah'ı noksan sıfatlardan arındıranlardan olmasaydı, kesinlikle diriltilecekleri güne kadar bunalımın içinde kalacaktı.
¹⁴⁵Sonra Biz, o fikir sancısı çekerken o'nu sahile attık, o'nu bunalımdan kurtardık. ¹⁴⁶Onun üzerine geniş yapraklılardan bir ağaç bitirdik. ¹⁴⁷Ve o'nu, yüzbin hatta daha çok kişiye elçi olarak gönderdik.
¹⁴⁸Sonunda inandılar, bunun üzerine Biz de onları bir süreye kadar yararlandırdık.
(56/37, Sâffât/69-148)


Necm: 211

¹⁴⁹Şimdi sor onlara: Kız çocuklar Rabbinin, oğlan çocuklar onların mı?
¹⁵⁰Yoksa Biz melekleri dişi oluşturmuşuz, onlar da şâhitler miymiş?
^151,152Gözünüzü açın! Onlar, şüphesiz uydurdukları iftiralarından dolayı “Kesinlikle Allah doğurdu” diyorlar. Ve hiç şüphesiz onlar, kesinlikle yalancıdırlar.
¹⁵³Allah, kızları oğullara tercih mi etmiş?
¹⁵⁴Size ne oluyor? Nasıl hüküm veriyorsunuz?
¹⁵⁵Hâlâ düşünmüyor musunuz?
¹⁵⁶Yoksa sizin için açık bir güç mü/kanıt mı var?
¹⁵⁷O hâlde, eğer doğru kimseler iseniz getirin kitabınızı.
¹⁵⁸Ve onlar, Allah ile gizli güçler arasında bir hısımlık bağı kurdular. Oysa andolsun, gizli güçler kendilerinin kesinlikle hazır edilenler/mahşerde toplananlar olduklarını bilirler.
¹⁵⁹Allah, onların nitelediği şeylerden arınıktır.
–¹⁶⁰Ancak Allah'ın arıtılmış kulları Allah'ı böyle ortak kabulü ile nitelemezler.–
^161-163Artık siz ve taptıklarınız, kendiliğinden cehenneme saldıran kimseden başkasını, Allah'a karşı ateşe atamazsınız; ortak koşmaya bulaştıramazsınız.
(56/37, Sâffât/149-163)


Necm: 212

^164-166Ve “Bizden her birimizin kesinlikle belli bir makamı vardır. Ve biz kesinlikle saf saf dizilenlerin/ dizenlerin ta kendisiyiz. Biz, Allah'ı noksanlıklardan arındıranların da ta kendisiyiz”.²³⁹
(56/37, Sâffât/164-166)

Necm. 213

^167-169Ve onlar kesinlikle diyorlardı ki: “Şüphesiz eğer yanımızda öncekilerden bir öğüt/kitap olsaydı, elbette biz de Allah'ın arıtılmış kulları olurduk.”
¹⁷⁰Şimdi de o öğütü/ kitabı örtbas ettiler. Artık yakında bileceklerdir.
^171-173Ve andolsun ki gönderilen kullarımız/ elçilerimiz hakkında bizim sözümüz geçmiştir: “Şüphesiz onlar, kesinlikle galip olanların ta kendisidir. Şüphesiz Bizim ordularımız kesinlikle galip gelenlerin ta kendisidir.”
^174,175Artık sen, bir süreye kadar onlardan yüz çevir. Ve onları gözetle. Onlar da yakında göreceklerdir.
¹⁷⁶Ya şimdi onlar, Bizim azabımızı çabuk gelsin mi istiyorlar? ¹⁷⁷Fakat azabımız, onların sahasına indiği zaman da uyarılanların sabahı ne kötüdür!
^178,179Yine sen, bir zamana kadar onlardan yüz çevir ve onları gözetle! Onlar da yakında göreceklerdir.
¹⁸⁰Güç, kuvvet, yenilmezlik, şan ve şerefin Rabbi olan senin Rabbin, onların nitelediği şeylerden arınıktır.
¹⁸¹Ve selâm, gönderilen elçileredir!
¹⁸²Tüm övgüler de âlemlerin Rabbi Allah'adır.
(56/37, Sâffât/167-182)


Dip not:

235 Âyetin lafzî anlamı, Gerçekten Biz en alt semayı zînetlerle/yıldızlarla süsledik. Ve mele-i a‘lâdan bir kırıntı kapan ve kendisini şihab-ı sakıp takip edenler hariç, sürekli azap içinde olan, kovulmak için her taraftan taşlanan ve mele-i a‘lâya hiç kulak vermeyen ‘şeytan-ı marid’in tümünden koruduk. Ve asi inatçı şeytanın tümünden koruduk şeklindedir. Bunun benzeri bir pasaj da Hicr/16-18'de (197. necm'de) geçmişti. Âyetteki mele-i a‘lâ ifadesinin, “Kur’ân” olduğunu, “89” nolu notta açıklamıştık.

236 Burada konu edilen Söz, Sâd/84- 85 ve Secde/5'te konu edilen “cehennemin ins ve cin [herkes] tarafından doldurulması”na yönelik, Rabbimiz tarafından alınmış bir ilke kararıdır. Rabbimizin bu kararı Kur’ân'da bazen el -kavl, bazen de kelimetü Rabbik şeklinde geçer.

237 Teknik nedenler ve anlam bilgisi gereği 88-89. âyetleri, Resmi Mushaf'tan farklı tertip ettik.

238 Burada konu edilen olaylar, İbrâhîm ve İsmâîl'in değişik hayat safhaları olup bunlar birbiri ardına hemen yaşanmış şeyler değildir. Buradaki İslâmlaşmaları, Bakara/124-132'de (420 nolu necm) konu edilen olaylardır. Konunun tafsilatı için bkz. Tebyînu'l-Kur’ân.

239 Burada dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan biri, 2-4. âyetlerdeki, Şüphesiz ben sizin için O'nun tarafından bir uyarıcı ve bir müjdeciyim. Ve Rabbinize bağışlanma isteyin, sonra ona tevbe edin ki, sizi adı konmuş bir süreye kadar güzelce yararlandırsın. Ve her fazilet sahibine lütfunu versin. Ve eğer yüz çevirirseniz, ben sizin aleyhinize olan büyük bir günün azabından korkarım. Dönüşünüz yalnızca Allah'adır. Ve O her şeye gücü yetendir ifadesinin Kur’ân tarafından söyleniyor olmasıdır. Söz konusu ifade, edebiyatta bir anlatım tekniği olarak kullanılan “intak” [konuşma yetisi olmayan bir şeyi konuşturmak, dile getirmek] sanatı ile Kur’ân'a söylettirilmiştir. İfade, bu husus dikkate alınmadan anlaşılmaya çalışıldığı takdirde, o sözlerin Peygamberimize ait olduğu gibi bir yanlış anlamaya sebep olmaktadır. Edebiyatta sık kullanılan bir sanat çeşidi olan intak, Kur’ân'da başka âyetlerde (Resmi Mushaf: Meryem/64, Zâriyât/50-51, Sâffât/164-
166) de yapılmıştır.