Soru: Lokmân 28

[ozkanates]

galipyetkin Nickli Üyeden Alıntı

Biz "nefis kelimesi"nin iki anlamı var diye biliyoruz:

1-Özvarlık, özbenlik, kişi, kişilik, ademoğlu.
Bu anlamı ile ayetin mânâsı aşağı yukarı şöyle olmalı: "Sizin yaratılmanız ve diriltilmeniz, bir tek kişinin/şahsın/canın yaratılması, diriltilmesi gibidir."

2-İnsanın fizyolojik gereksinmelerinin ruhsal enerjisinin merkezi, benlik. Bitmez tükenmez istemleriyle tutkulu ve tiryaki yapan talep merkezi. Ego.
Nefsin bu tanımını (lügatlardan bakılarak daha iyi ve komple bir tanıma ulaşılabilir.) göz ardı edemeyiz. Ayette "nefis" kelimesi gelişi-güzel seçilmiş olamaz. O halde bu tanıma göre de ayeti anlamlandırmak gerekir.

Nefs konusu gerçekten çok önemli ve tasavvur etmek için emek gereken bir konu. Çünkü bu kelime Kuran'da çift anlamlı... verdiğin tanımların ikisi de doğru:

“O Allah ki, rahmeti kendi nefsi üzerine yazmıştır.” Enam 12
“Allah şunu da söyledi: …İsa dedi: "… Sen benim nefsimde olanı bilirsin ama ben senin nefsinde olanı bilmem."” Maide 116

Allah nefs sahibi.

"Onu, amaçlanan düzgünlüğe ulaştırıp ruhumdan içine üflediğim zaman, önünde hemen secdeye kapanın." Hicr 29

Diğer nefsler Allah’ın nefsinden.

“(yemin olsun) Nefse1 ve onu düzgün bir biçimde2 şekillendirene1. Ardından da ona bozukluğunu3 ve takvasını ilham edene3 ki, nefsi temizleyip arındıran, gerçekten kurtulmuştur. Onu kirletip örtense3 kayba uğramıştır.” Şems 7-10

1- Allah’ın kendi ruhundan şekillendirerek yarattığı ruhların her biri bir nefs.
2- Allah pozitivite olduğundan bu ilk yaratılışta her nefs pozitivitede (melek).
3- Sonra Allah tarafından örtülerek = kendini unutarak negativiteye iner (cin, adem, insan).

“Nefs, Rabbimin merhamet ettiği durumlar1 hariç, olanca gücüyle kötülüğü emreder2.” Yusuf 53
“Zulüm ve böbürlenmeyle, ona karşı çıktılar1. Oysaki nefsleri, onun gerçekliğine kanaat getirmişti2.” Neml 14
“İyilik ve güzellikten sana her ne ererse Allah'tandır1. Kötülük ve çirkinlikten sana ulaşan şeyse kendi nefsindendir2.” Nisa 79

1- Allah’dan olan nefs pozitivitede, 2- Örtülmüş/inmiş nefs negativitede.

“Onlar zulmü bize yapmadılar1, onlar2 kendi nefslerine3 zulmetmekteydiler4.” Bakara 57
“Allah, insanlara hiçbir şekilde zulmetmez1. Ama insanlar2 kendi nefslerine3 zulmediyorlar4.” Yunus 44

1- Zulüm, Allah’dan ve diğer insanlardan değil,
2- İndiği negativite hali, 3- Pozitivitedeki nefsin kendine, 4- Zulmeder.

“Hani Mûsa, toplumuna demişti ki: "Ey toplumum, buzağıyı tanrı edinmenizle2 kendi nefslerinize3 zulmettiniz4. Hadi, yaratıcınıza, Bâri'nize tövbe edin5; nefslerinizi öldürün1.” Bakara 54
“Her nefs, ölümü tadacaktır1; sonra bize döndürüleceksiniz5.” Ankebut 57.

1- Nefsi öldürmek, nefsin ölmesi… ölmek, can vermek, intihar etmek değil…
2- İndiği negativite halinin, 3- Pozitivitedeki nefsin kendine, 4- Zulmedişinin,
5- Bilincine varma ile, nefsin inmiş halinin sona ermesi = pozitiviteye dönüş.

“(yemin olsun) Nefse ve onu düzgün bir biçimde şekillendirene1. Ardından da ona bozukluğunu2 ve takvasını3 ilham edene ki, nefsi temizleyip arındıran4, gerçekten kurtulmuştur. Onu kirletip örtense kayba uğramıştır2.” Şems 7-10

1- Pozitivitede yaratılan nefs, 2- Örtülerek negativiteye iner.
3- Sonra takva ile, 4- Temizlenip arınır = pozitiviteye döner.

Özetle "nefs" iki anlamlı çünkü nefsin iki hali var. Bu konunun kargaşaya girmesi bence çok daha genel bir tercüme sorunundan geliyor. Teknik terimler eş anlamlıları ile tercüme edilmemeliler. Bu eş anlamlıların da eş anlamlıları olur ve böylece kavram genişleye genişleye kaybolur gider. Teknik terimler kendileri olarak kullanılmalılar (nefs nefs olarak) ki, anlamları sadece kullanıldıkları yerden (Kuran'dan) gelsin, kullanıldıkları yerle tanımlansın/sınırlansın/anlamlansın. Yukarıdaki örnek; ruh, melek, cin, adem, insan, iblis, şeytan, cehennem, cennet başta olmak üzere tüm diğer Kuran terimleri için de geçerli.