Kuranda Güneş Metaforu​☀️

[pramid]

​☀️Kur’an’da Güneş (Şems) Metaforunun Analizi

​Kur'an'da güneş (eş-şems), yalnızca bir gök cismi değil, insana kozmik düzen üzerinden*ahlaki ve zihinsel ibret*sunan, mesaj-merkezli bir metafordur.

​1. Kelime Kökeni ve Anlamsal Çerçeve

​Kur'an'da güneş için kullanılan temel kelime*اَلشَّمْسُ – eş-şems'tir.

​Kök Anlamı:*ش م س (ş-m-s) kökü;*ısınmak,*aydınlanmak,*parlamak*ve*bir şeyin sıcağın etkisiyle genişlemesi*anlamlarına gelir.
​Kullanım Bağlamları:*Kur'an'da güneş, fiziksel anlamının ötesinde*güç,*kozmik düzen,*kıyamet*(dünyevi düzenin sona ermesi) ve*ahlaki/zihinsel aydınlanma*bağlamlarında kullanılır.
​Işık Ayrımı:*Güneş,*kendi ışığı*anlamına gelen*ziyâ*olarak, Ay ise*yansıyan ışık*anlamına gelen*nûr*olarak nitelenir (Yunus 5).*
Bu, bilginin kaynağı ve yansıması arasındaki uyumu temsil eder.​2. Temsilî Dil Kullanımı (Kıssalar Üzerinden)

​Kur'an'daki güneş tasvirlerinin gözleme dayalı,*algısal*ve*didaktik*olduğunu üç ana örnekle açıklar.

​A. Zülkarneyn Kıssası: Algısal Tasvir

​Kehf 86'da geçen, "Güneşi,*kara balçıklı bir gözeye batıyor buldu" ifadesi:

​Algısal Vurgu:*Kur'an, güneşin*gerçekten*balçığa battığını değil, Zülkarneyn'in onu*öyle bulduğunu*(vecedehâ) söyler.*
Bu, gözlemcinin konumu itibarıyla güneşin ufukta bıraktığı görsel bir izlenimin tasviridir.
​Amaç:*Tasvirin amacı*kozmoloji*değil, Zülkarneyn'in sefer tecrübesini ve karşılaştığı sahnenin atmosferini kurmaktır.

​B. Ashab-ı Kehf: Koruyucu İşlev

​Kehf 17'de güneşin, izole bir yaşam durumunu anlatmada, mağaraya*sağdan uzaklaşması ve soldan teğet geçmesi*tasviri:

​Gözlem ve Coğrafya:*Bu, mağara girişinin yönü itibarıyla gençlerin*zararlı sıcaktan korunmasını*sağlayan doğal bir gözlemi yansıtır.
​Didaktik Mesaj:*Güneşin doğrudan vurmaması, aynı zamanda*aşırılıklardan korunmak,*ölçülü yaşamak*ve*ilahi rahmetle desteklenmek*temalarını simgeler.

​C. İbrahim’in Arayışı: Otorite Testi

​En'âm 76–79'daki yıldız, ay ve güneşin tek tek "rab" olma iddiası üzerinden test edilmesi:

​Güneşin Rolü:*Güneş (en büyük görünür gök cismi),*en güçlü görünen otoritenin simgesi olarak sunulur.
​Geçicilik Vurgusu:*Güneşin*batmasıyla*birlikte, bu en yüksek gücün bile*geçici*olduğu, dolayısıyla "rab" olamayacağı anlaşılır.*
Bu, insanın bağlanma ve otorite arayışının yanıltıcılığını öğretir.​3. Ana Metaforik İşlevler

​Kur’an’da güneşin üç temel metaforik işlevi vardır:

​Düzenin İşareti:*Güneş,*zaman birimi*(gün, yıl) ve*yön bulma*aracı olarak*Kozmik Düzenin*devam ettiğini gösterir.​Sınavın Metaforu:*Batması, teğet geçmesi gibi durumlar*geçicilik,*ölçülülük*ve*sınanma*temaların ı taşır.​Otorite ve Gücün Temsili:*Krallık ve en yüksek gücün alegorisi olarak kullanılır, ancak aynı anda*fani*olduğu gösterilir.​4. Kıyamet Sahnesinde Güneş

​Kıyamet anlatılarında güneş, kozmik düzenin sonlanışını simgeler:

​Tekvîr (Sarılıp Dürülme):*Dünyevi düzenin ve insanın bağlandığı güç sembollerinin*yok olacağını*gösterir (Tekvîr 1).
​Ce’m (Toplanma) ve Tasıyr (Söndürülme):*Mutlak kudretin yalnızca Allah'a ait olduğunu vurgular.

​Sonuç:*Kur'an'daki güneş anlatımının temel amacının*astronomi yapmak değil, insanın*algısını, psikolojisini ve otorite arayışını*eğitmeyi amaçlayan bir*“kozmik pedagoji”*dili olduğunu belirtir.

​UYARI / HATIRLATMA


Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.


Lütfen her ifadeyi*Kur’an’ın bütünüyle*değerlendirin;*ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın.*


Hakikatin tek ölçüsü*Allah’ın kitabıdır.*Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.


https://dersvekuran.blogspot.com/202...-metaforu.html