İbrahim Nebî’nin Hanîfliği

[pramid]

İbrahim Nebî’nin Hanîfliği

Hanîf olmak, Kur’an’ın birçok yerinde geçen ve özellikle İbrahim peygamberle özdeşleştirilen bir kavramdır. Kelimenin kökü ve Kur’an’daki bağlamları incelendiğinde şu anlamlar öne çıkar:





---


Etimolojik olarak "Hanîf":


Arapça'da ḥ-n-f kökünden gelir.


“Doğruya yönelen, eğrilikten yüz çeviren” anlamındadır.


Zıddı "cenîf"tir: "eğri, yamuk".


Bazı araştırmacılar, bu kelimenin Süryanice/Habeşçe kökenli olabileceğini ve tek tanrıcılığı ifade ettiğini belirtir.




---


Kur’an’da “Hanîf” Kavramı:


Hanîf, özellikle İbrahim için kullanılan bir niteliktir. Şu ayetler önemlidir:


> “İbrahim ne Yahudi idi ne de Hristiyan. O hanîf idi, Allah’a teslim olmuştu (müslim idi); müşriklerden de değildi.”

(Âl-i İmrân 3:67)




> “Hanîf olarak yüzünü dine çevir, Allah’ın insanları üzerine yarattığı fıtrata…”

(Rûm 30:30)




Bu ayetlerden şu sonuçlar çıkar:



---


Hanîf Olmanın Özellikleri:


1. Şirkten uzak olmak: Hanîf kişi, Allah’tan başkasına ilahlık veya kutsallık atfetmez.



2. Fıtrata yönelmek: Hanîf kişi, doğuştan gelen tevhid eğilimini (fıtrat) izler.



3. Geleneksel kalıplardan arınmak: Hanîf kişi, Yahudilik ve Hristiyanlık gibi tarihsel-dogmatik yapıların dışındadır.



4. Teslimiyet: Hanîf olmak, aynı zamanda “müslim” olmaktır: Yani teslimiyetle Allah’a yönelmek.



5. Kendi aklı ve vicdanıyla arayış: Hanîf kişi, kendi sorgulamasıyla hakikati arar, putlara veya toplumun batıl normlarına körü körüne uymaz.





---


Hanîflik Modern Dilde Nasıl Anlaşılabilir?


Hanîf olmak;


Kalıplaşmış din anlayışlarından sıyrılıp,


Doğrudan, arı, saf bir tevhid anlayışıyla


Samimi bir Allah inancına yönelmek,


Vahyi merkeze almak ve şirkle her türlü uzlaşmayı reddetmektir.






İbrahim Nebî’nin Hanîfliği



Kur’an bağlamında bakıldığında, yeryüzünde Allah katında tek bir din vardır: İslâm (Âl-i İmrân 3:19, 3:85). Bu din, insanlara farklı zamanlarda, farklı dillerle, farklı elçiler aracılığıyla sunulmuştur ama özü değişmemiştir: Tevhid (bir olan Allah’a teslimiyet) ve şirkten arınmışlık. Bu bağlamda, Yahudi veya Hristiyan (Nasrânî) gibi din isimlendirmeleri sonradan insanlar tarafından oluşturulmuş tarihsel, kültürel ve mezhepsel kimliklerdir.



---


İbrahim Nebî’nin Hanîfliği Bu Bağlamda Nasıl Değerlendirilir?


1. Hanîf: Tevhid Yolunun Evrensel Temsilcisi


Kur’an, İbrahim’i "hanîf" olarak tanıtır. Bu, onun:


Toplumunun geleneksel şirk dinine karşı çıktığını,


Hiçbir insan yapımı dine (örneğin, Yahudilik ya da Hristiyanlık gibi sonradan kurumsallaşmış inanç sistemlerine) dahil olmadığını,


Allah’a doğrudan teslim olan ve yalnızca O'nu ilah edinen bir kişi olduğunu vurgular.



> “İbrahim ne Yahudi idi ne de Hristiyan; o hanîf bir müslim idi.”

(Âl-i İmrân 3:67)




Bu ayet, insanların kategorik kimliklerinin ötesinde, Allah’ın katındaki hakikate işaret eder. İbrahim’in "hanîf" olması, onun İslâm’ın tarihsel değil, evrensel özünü temsil etmesi demektir.



---


2. Din Birliği, Mezhep ve Kült Kimliklerinin Üstündedir


Kur’an’a göre:


Din tektir: el-İslâm.


Allah’a teslim olan herkes "müslim"dir (küçük harfle; yani bir kimlik değil, bir duruş olarak).


Hanîf olmak, bu dinin fıtrat temelli, şirk karşıtı ve aklî-vicdanî yönelişini temsil eder.




---


3. Yahudilik ve Hristiyanlık: Sonradan Giydirilmiş Kimliklerdir


Kur’an'da geçen şu ayet bu durumu çok net anlatır:


> “Dinlerini parça parça edenler ve grup grup olanlar gibi olmayın. Onlardan her biri ellerindekine sevinen bir grup olmuştur.”

(Rûm 30:32)




Bu parçalara ayrılma hali, aslında hak olan dinin (İslam’ın) bozulması ve kimlik savaşlarına dönüşmesidir. İbrahim ise bu grupların hiçbirine ait değildir. O bir tevhid devrimcisidir ve onun hanîfliği, Kur’an’daki tevhid çağrısının en arı halidir.



---


Sonuç: Hanîflik, Kur’an’daki İslam’ın Saf Formudur


İbrahim’in hanîf oluşu:


Fıtrata uygun tevhid inancını yaşaması,


Hiçbir geleneksel veya kurumsallaşmış dini kimliğe bağlanmaması,


Allah’a içten teslimiyeti ve topluma rağmen hakikate yönelmesi anlamına gelir.



Yani İbrahim’in hanîfliği, İslam’ın fıtrî, mezhepler-üstü, tarih-ötesi boyutunun bir simgesidir. Yahudilik ve Hristiyanlık gibi adlandırmalar, bu özden sapmaların tarihsel ürünleridir.


https://dersvekuran.blogspot.com/202...fligi.html?m=1