İBADET "Tapmak ve İtaat Anlayışı”

[pramid]

Kur’an’a Göre “Tapmak” (ʿAbd) Kavramının Yeniden Okuması1. Giriş

Günümüzde dinî algıda*ʿabd (عبد)*kelimesi çoğunlukla “tapınmak, ibadet etmek” şeklinde anlaşılmaktadır. Oysa Kur’an’a göre bu yaklaşım eksiktir. Çünkü bu kelime, yalnızca Allah’a yönelişi değil; aynı zamanda şeytana, tağuta, hevese veya Allah dışında çağrılanlara uymayı da ifade etmektedir.

Nitekim insanların “Ben şeytana tapıyorum” ya da “Ben tağuta ibadet ediyorum” demesi pek rastlanan bir durum değildir. Buna rağmen Kur’an, çoğunluğun yanlış bir yol izlediğini; iman edenlerin azınlıkta bulunduğunu, şirkten arınmış sahih imanın ise çok daha az gerçekleştiğini bildirir (bkz. Yûsuf 103–106).

2. Kur’an’da ʿAbd (عبد) Kavramının Kullanımıa) Sadece Allah’a yönelmek

“De ki: Rabbimden bana apaçık belgeler geldiği zaman sizin Allah’tan başka çağırdıklarınıza uymaktan (أعبد) men olundum; bana, âlemlerin Rabbine teslim olmam emrolundu.”*(Mü’min 66)

b) Halis dinin Allah’a özgü kılınması

“De ki: Bana, dini yalnız Allah’a halis kılarak O’na kulluk etmem (أعبد) emrolundu.”*(Zümer 11; ayrıca bkz. Zümer 2)

c) Şeytana uymamak

“Babacığım! Şeytana kulluk etme*(لا تعبد الشيطان).” (Meryem 44)

d) Tağuta uymamak

“Allah’ın lanetlediği kimseleri bildirmek için: Onlar Allah’ın gazabına uğramış, onlardan maymunlar ve domuzlar yapmış, tağuta kulluk etmişlerdi.”*(Mâide 60)

e) Atalara körü körüne uymamak

“Onlar dediler ki: ‘Sen bizi yalnız Allah’a kulluk etmeye mi çağırıyorsun ve atalarımızın taptıklarını bırakmamızı mı istiyorsun?’”*(A‘râf 70)

f) Hevese uymamak

“De ki: Allah’ın dışında çağırdıklarınıza kulluk etmem (أعبد).”*(En‘âm 56)

Bu ayetler göstermektedir ki*ʿabd kelimesi mutlak bağlılık, boyun eğiş ve tabi oluş*demektir. Bu bağlılık Allah’a yönelirse tevhit; şeytana, tağuta, hevese veya atalardan devralınan geleneğe yönelirse şirk olur.

3. Put ve “Ellerin Ürünü” Anlayışı

Klasik anlayışta*esnâm (أصنام)*çoğunlukla “taştan yapılan put” olarak yorumlanır. Oysa kelime kökeni itibariyle “iki elle oluşturulan şeyler” anlamını taşır. Kur’an’a göre bu sadece taş heykelleri değil; ellerle yazılan, uydurulan ve oluşturulan her türlü kitap, gelenek, düşünce ve ideolojiyi de kapsar.

“Rabbim! Bu şehri güvenli kıl ve beni, oğullarımı putlara kulluk etmekten uzak tut.” (İbrahim 35)

“Yonttuğunuz şeylere mi kulluk ediyorsunuz?” (Sâffât 95)

Kur’an birçok yerde insanın “elleriyle yaptıklarına” dikkat çeker (Bakara 79, Bakara 95, Âl-i İmrân 182, Kehf 57, Şûrâ 30). Bu ifade, insanın kendi eliyle uydurduğu dini, kendi eliyle yazdığı hükümleri ve kendi kurduğu düzenleri işaret eder. Böylece “ellerin ürünü” olan şeyler, Allah’ın vahyine alternatif kılındığında*modern put*haline gelir.

4. Sonuç

Kur’an’a göre*ʿabd (عبد)*kelimesi dar anlamda bir “ritüel ibadet” değil, geniş anlamda*“itaat, boyun eğiş, bağlılık”*demektir.

İnsan ya Allah’ın indirdiği Kitap’a göre dinini halis kılar ve yalnız O’na kul olur;

Ya da şeytanın yaldızlı sözlerine, tağutun kurduğu düzene, ataların batıl mirasına ve elleriyle uydurduklarına bağlanır.

Dolayısıyla asıl soru şudur:

“Kime veya neye kul oluyoruz?”

https://dersvekuran.blogspot.com/202...at-anlays.html